Depresyon

Majör Depresyon Nedir?

Majör Depresif Bozukluk (MDB), kişinin en az iki hafta boyunca hemen her gün devam eden çökkün duygu durumu, belirgin ilgi ve zevk kaybı, enerji azalması ve işlevsellikte bozulma ile seyreden ciddi bir ruhsal bozukluktur. Günlük yaşamı, ilişkileri, iş-öğrenim performansını ve genel yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.

Majör depresyon, biyolojik, psikolojik ve sosyal etkenlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan, tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Majör Depresyonun Belirtileri

DSÖ ve DSM-5 kriterlerine göre depresyon tanısı için belirtilerin en az iki hafta, çoğu gün ve günün büyük kısmında devam etmesi gerekir.

Temel belirtiler:

• Süreğen üzüntü, çökkünlük, boşluk hissi
  
  

• Daha önce zevk veren etkinliklere karşı ilgi/istek kaybı (anhedoni)
  
  

• Enerji azalması, çabuk yorulma
  
  

Eşlik eden belirtiler:

• İştahta artış veya azalma, kilo değişiklikleri
  
  

• Uykusuzluk veya aşırı uyku
  
  

• Psikomotor yavaşlama veya huzursuzluk
  
  

• Değersizlik, suçluluk düşünceleri
  
  

• Dikkat/odaklanma güçlüğü, karar vermede zorlanma
  
  

• Ölüm düşünceleri, intihar düşünceleri veya girişimi
  
  

Belirtilerin, kişinin günlük işlevselliğini bozması ve başka bir tıbbi durumla açıklanamaması önemlidir.

Majör Depresyon Tanısı Nasıl Konulur?

Majör depresyon tanısı, bir psikiyatri uzmanı tarafından yapılan psikiyatrik değerlendirme ile konur.

Tanısal değerlendirme aşamaları:

1. Ayrıntılı psikiyatrik görüşme
   
   

   • Belirtilerin süresi, şiddeti, tetikleyiciler, işlev kaybı
     
     

2. Yaşam öyküsü ve özgeçmiş
   
   

   • Geçirilmiş depresyon atakları, travmalar, aile öyküsü
     
     

3. Tıbbi değerlendirme
   
   

   • Tiroid sorunları, vitamin eksiklikleri, kronik hastalıklar gibi durumların dışlanması
     
     

4. Psikometrik testler (gerektiğinde)
   
   

   • Beck Depresyon Ölçeği
     
     

   • Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği
     
     

   • PHQ-9
     
     

Tanı süreci çoğu zaman tek görüşmede tamamlanabilir; ancak karmaşık vakalarda takip görüşmeleri gerekebilir.

Ayırıcı Tanı (Diğer Hastalıklardan Ayırt Edilmesi)

Majör depresyon, bazı diğer psikiyatrik ve tıbbi durumlarla karışabilir. Etkin tedavi için doğru ayırıcı tanı çok önemlidir.

1. Bipolar Bozukluk

• Depresif dönemler benzerdir ancak mani/hipomani öyküsü ayırt ettiricidir.
  
  

• Yanlışlıkla unipolar depresyon olarak tedavi edilmesi maniyi tetikleyebilir.
  
  

2. Distimi (Süregen Depresif Bozukluk)

• Daha hafif fakat iki yıldan uzun süren depresif belirtiler.
  
  

3. Anksiyete Bozuklukları

• Depresyon sıkça eşlik edebilir; ancak birincil tablo kaygı olabilir.
  
  

4. Yas Reaksiyonu

• Sevilen birinin kaybı sonrası normal yas süreci ile depresyon ayrımı önemlidir.
  
  

5. Tıbbi Durumlar

• Hipotiroidi
  
  

• Anemi
  
  

• Vitamin B12/D eksikliği
  
  

• Kronik enfeksiyonlar
  
  

• Nörolojik hastalıklar
  
  

6. Madde veya İlaç Kullanımı

• Alkol, sedatifler, bazı antihipertansifler depresif tabloya neden olabilir.
  
  

Depresyon Tedavi Seçenekleri

Majör depresyon tedavisi kişiye özel planlanır. Hafif, orta ve ağır depresyonda tedavi yaklaşımları farklıdır.

1. Psikoterapi

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

• Depresyonun en güçlü kanıt düzeyine sahip tedavilerinden biridir.
  
  

• Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler.
  
  

Bilişsel Analitik Terapi

• Kişilik örüntülerini ve ilişkisel dinamikleri ele alır.
  
  

Kişilerarası Terapi (KKT)

• İlişki sorunları, rol değişimleri ve sosyal destek alanlarına odaklanır.
  
  

Şema Terapi / Psikodinamik Terapi

• Kronik depresyonlarda faydalıdır.
  
  

Psikoterapi, hafif depresyonda tek başına yeterli olabilir; orta-ağır depresyonda ilaç tedavisine eklenmesi önerilir.

2. İlaç Tedavisi (Antidepresanlar)

Antidepresanlar bağımlılık yapmaz ve depresyon tedavisinde oldukça etkilidir. Etki genellikle 2–6 hafta içinde başlar.

Başlıca ilaç grupları:

• SSRI (sertralin, essitalopram, fluoksetin vb.) — ilk seçenek
  
  

• SNRI (venlafaksin, duloksetin)
  
  

• NaSSA (mirtazapin)
  
  

• TCA, MAOI (özel durumlarda)
  
  

İlaç tedavisi mutlaka bir psikiyatri uzmanı tarafından düzenlenmelidir.

3. Diğer Tedavi Seçenekleri

Elektrokonvülsif Terapi (EKT)

• Tedaviye dirençli, ağır depresyon ve intihar riski olan hastalarda çok etkilidir.
  
  

Tekrarlayan Transkraniyal Manyetik Uyarım (rTMS)

• İlaç tedavisine yanıt vermeyen vakalarda alternatif bir seçenektir.
  
  

Ketamin/ Esketamin Tedavileri

• Dirençli depresyonda hızlı etki gösterebilen yeni tedavi yöntemleridir.
  
  

• Mutlaka uzman merkezlerde uygulanmalıdır.
  
  

Yaşam tarzı düzenlemeleri

• Düzenli fiziksel aktivite
  
  

• Düzenli uyku
  
  

• Sosyal etkileşimin artırılması
  
  

• Alkol ve madde kullanımından kaçınma
  
  

• Sağlıklı beslenme
  
  

Tedavi Süreci Nasıl İlerler?

1. Değerlendirme ve tanı koyma
   
   

2. Uygun tedavi planının seçimi
   
   

3. İlk 2–6 haftalık takip döneminde ilaç yanıtının değerlendirilmesi
   
   

4. Tedavinin sürdürülmesi
   Antidepresanlar genellikle belirtiler düzeldikten sonra en az 6–12 ay daha kullanılmalıdır.
   
   

5. Nükslerin önlenmesi
   Riskli vakalarda uzun dönem koruyucu tedavi planlanabilir.
   
   

6. Psikoterapi ile destek
   Hem iyileşme sürecini hızlandırır hem de tekrar riskini azaltır.
   
   

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Depresyon bir “zayıflık” ya da “isteksizlik” midir?

Hayır. Depresyon tıbbi bir hastalıktır. Beyin kimyası, stres düzenleme sistemleri ve psikolojik faktörlerdeki bozukluklarla ilgilidir.

2. Antidepresanlar bağımlılık yapar mı?

Hayır. Antidepresanlar bağımlılık yapmaz. Ancak birden bırakıldığında yoksunluk benzeri etkiler olabilir, bu nedenle doz azaltımı doktor kontrolünde yapılmalıdır.

3. Ne kadar sürede iyileşirim?

İlk yanıt genellikle 2–6 hafta içinde görülür. Tam iyileşme birkaç ay sürebilir.

4. Depresyon tekrarlar mı?

Tekrarlama riski vardır, özellikle birden fazla atak yaşayanlarda. Uygun tedavi ve takip nüks riskini önemli ölçüde azaltır.

5. Psikoterapi mi ilaç mı daha etkilidir?

Hafif depresyonda psikoterapi yeterli olabilir; orta ve ağır depresyonda ilaç + psikoterapi en etkili yaklaşımdır.

6. İntihar düşüncelerim olursa ne yapmalıyım?

Bu durum acildir. En yakın sağlık kuruluşuna başvurmalı veya acil yardım hattı ile iletişime geçmelisiniz.

Sonuç

Majör Depresif Bozukluk, doğru tanı ve uygun tedavi ile yüksek oranda iyileşebilen bir ruhsal hastalıktır. Belirtileriniz olduğunu düşünüyorsanız bir psikiyatri uzmanına başvurmanız, erken müdahale açısından büyük önem taşır.